HET ZOET WATER IN OUD-HEVERLEE

ik opende deze blog vandaag om naast mijn facebookberichtgeving over het land van de Dijle en de Demer ook het publiek te kunnen bereiken dat niet op facebook is. Deze eerste bijdrage wijd ik aan het Zoet Water in Oud-Heverlee. Op zaterdagen en zondagen kan het daar flink druk zijn maar in de nevels van de vroege morgen is er nog niemand te zien. Zo te zien aan de massa’s mooie oude foto’s die ik tegenwoordig zie langskomen is het hier al decennialang een eerste klas recreatieoord. Met de tijd is er heel wat veranderd maar als koning auto op deze mooie plek een beetje meer echt geweerd zou worden zou je er nog altijd kunnen genieten van de rust en de stilte die tussen het grote bos van Heverlee en dat van Meerdaal eeuwen geheerst moet hebben.

Dankzij de opkomst van Walibi zijn de plannen voor een soortgelijk pretpark aan het Zoet Water de mist in gegaan (er zijn er die daar nog altijd spijt over hebben) en wat we ervan over houden is een oude paddenstoel, een echte nepruïne en een heel mooie kinderspeeltuin die blijkbaar moeilijk te onderhouden is. plus een bovenmaats geldverslindend cultuurcentrum dat eigenlijk nergens echt geschikt voor is. Laatst heb ik nog iemand horen pleiten om ernaast een zwemdok aan te leggen maar ik hoop dat dat idee wordt teruggefloten want uiteindelijk zit je hier midden in zeldzaam wordend natuurgebied en dat laat je toch niet zomaar los?

De paddenstoel aan het Zoet Water stamt uit de jaren dertig van de vorige eeuw. Wie weet nog precies van welk jaar? Hij vormt samen met de nepruïne en het bruggetje achter het Spaans dak een nostalgisch geheeltje van ‘cementrustiek’ van gewapend beton, neergezet door de eigenaar van het in die tijd opgerichte toenmalige Lunapark waarvan nu nog de speeltuin over is. Sinds 1931 kan (kon) je met bootjes op de kasteelvijver rondvaren.

Maar al een eeuw eerder was het Zoet Water een van de populairste excursiedoelen uit de omgeving van Leuven: “Les courses vagabondes de ma jeunesse <…> n’ont pas eu de théâtre plus riant”, mijmert Eugène Gens, een uit Leuven afkomstig leraar geschiedenis aan het Atheneum van Antwerpen, in de jaren 1840. Zijn lyrische beschrijving loopt echter uit in een nostalgische jammerklacht over de “barbarie des utilitaires” en teloorgang en vergankelijkheid in het algemeen waaruit we dan maar afleiden dat het milieubewustzijn in die tijd ook al wel leefde maar dat mijmeren alléén tot niets leidt. Toch was het vijvernatuurlandschap in die tijd nog niet wezenlijk aangetast door wat we sindsdien kennen als de moderne vooruitgang. Dat gebeurde met de opkomst van het massatoerisme sinds het begin van de 20^ste eeuw waardoor vooral de oever aan de overkant van het Spaans Dak verminkt werd (de term is uit het erfgoeddossier), eerst door de aanleg van het Lunapark en definitief in de jaren 50 toen de Maurits Noëstraat op twee rijstroken werd gebracht en gebetonneerd. De oude oeverbeplanting met linden werd gerooid en de glooiende oevers werden omgebouwd tot de huidige steile muren. De St Jean stond er toen al vele decennia maar de rest van de bouwwerken is uiteraard van recente of zeer recente datum en blijkbaar krijgen we de geparkeerde auto’s er ook niet meer weg. Tip: als we dan toch willen groeien op deze plek, laten we dat dan doen in natuur-kwaliteit in plaats van in massa.

Voordat het helemaal in elkaar valt ga ik je er toch nog eens aan herinneren dat achter het Spaans Dak aan het Zoet Water in Oud-Heverlee het meest geheimzinnige gebouwtje van deze gemeente staat. Alle deskundigen zullen je vertellen dat dit bouwsel een nepruïne is die nog niet zo lang geleden hier is neergeplant door de eigenaars van het voormalige Lunapark (nu de speeltuin) samen met de Paddenstoel en een klein vergeten bruggetje waarmee je vroeger van de ruïne naar het Spaans Dak kon komen en onder een gelijksoortig boogje in een bootje kon stappen. Je mag dat best geloven maar er gaan geruchten dat er in dit bouwsel eeuwen geleden (maar natuurlijk niet eerder dan in 1667) een kluizenaar woonde die af en toe in het holst van de nacht via het bruggetje overstak naar het grote kasteel om de jongste dienstvrouw van de heer van Steenbergen het hof te maken. Het kan ook zijn dat de dame af en toe een toertje maakte in de andere richting maar die versie is nooit bevestigd omdat natuurlijk en een ander in het diepste geheim gebeurde, ook al omdat de zowel de kluizenaar als zijn minnares op zondagen vroom stonden aan te schuiven bij de mis in de nabijgelegen kapel samen met de misdienaar en de jongste dochter van de molenaar.

Aan de andere kant kunnen we natuurlijk ook niet uitsluiten dat ze dan achteraf samen een slokje gingen drinken aan de Minnebron en wat dat oplevert weet (bijna) iedereen in de omgeving. Diegenen die beweren dat beiden ooit nog gesignaleerd zijn in een roeibootje onder de paddenstoel drijven het natuurlijk een brug of twee te ver want die vliegenzwamromantiek begon pas in de jaren dertig van de vorige eeuw, zoveel is zeker en ferm gedocumenteerd nadat eind van de negentiger jaren de paddenstoel decennia lang omver gevallen ter neder lag omdat niemand voor de heroprichtingskosten wilde opdraaien. Verleden tijd, verleden tijd, iemand moet toch ontdekt hebben dat er iets leuks maar ongeoorloofds aan het gebeuren was en heeft daar een einde aan gemaakt door het bruggetje met een stevig hek af te sluiten. De kluizenaar is van verdriet waarschijnlijk in het water gesprongen (er zijn geruchten over een ‘Zoet Water monster’ dat je op nachten met een volle maan droevig zou kunnen horen zingen) en het gebouwtje degradeert langzaam maar zeker van nepruïne naar een echte ruïne want de natuur op die plek is moeilijk tegen te houden. Maar misschien kan de gemeente  eens de bomen van het dak halen want de ruïne is dan wel ‘nep’ maar desondanks behoort hij toch tot  het beschermde landschap van het Zoet Water en verdient hij het niet om verwaarloosd te worden.